Intern Bunkernummer
KH M 05
Lokatie
Knokke Heist
Toegankelijkheid
Volledig vrij
Aantal kamers
2 toegangen, gang en 1 toegang tot centrale kamer
Type bunker
Manschappenverblijf
Routebeschrijving om deze bunker te vinden:
  • De bunker is heden het gemakkelijkst terug te vinden komende vanaf de Dijkgraafstraat.
  • Waar je dan op de Nieuwe Hazegraspolderdijk uitkomt, ligt hij meteen rechts van u.
Oude Bunkerkaarten en nummeringen van toepassing voor deze bunker
  • Omdat er van de structuren van de Hollandstellung niet echt een eenduidige nummering bestaat, is het natuurlijk vervelend dat deze die er mogelijks al van bestaan op de duur allen door elkaar worden gebruikt en we op de duur het bos door de bomen van nummeringen niet meer zien staan. Dit zijn alvast de nummeringen die ik ken van deze bunkers:

Kaart: de Hollandstellung - Sector Marinegedeelte

De moeilijkheid bij deze kaart, is dat ze niet altijd nummert per structuur maar soms per cluster van structuren. Dit vermoeilijkt natuurlijk het weten of men alle structuren wel degelijk heeft gevonden.

(Kaart: Collectie Alain Van Geeteruyen)

Deze structuur is er op terug te vinden als (18++). Het is de 3e structuur van het "Stützpunkt Wilhelm" komende van de Graaf Leon Lippensdreef. Dit ene nummer omvat hier in totaal 9 verschillende structuren.

De meest nabijgelegen structuren liggen enerzijds aan de overzijde van de Dijkgraafstraat, een kleine manschappenbunker met verschansing KH M 04. De eerstvolgende structuur is eveneens opnieuw zo een kleinere manschappenbunker met verschansing, namelijke KH M 07
Huidig kadastraal perceelnummer waar de bunker bijhoort en werd gebouwd:
  • Gemeente Knokke Heist, Sectie G, kadastraal perceel 711h

Kadasterschets ruim en luchtfoto.

Op deze ruimere kadasterschets kan je duidelijk deze bunker zien liggen. Om een of andere reden heeft men deze bunker specifiek in het wit aangeduid als een aanwezig gebouw. Het draagt wel geen apart kadasternummer. De structuur ligt rechts van de Dijkgraafstraat.

Meer details over de originele eigenaars en de aktes behorende bij deze bunker:
  • De originele eigenaars van locaties waar Duitse bunkers werden gebouwd, werden niet zoals bij de bouw van Belgische bunkers in het interbellum onteigend. Zij hadden gewoon pech en de Duitse bezetter eigende zich de grond toe en bouwde er op wat hij er wilde opzetten. Men had daar als burger weinig over te klagen en kreeg dus op die manier een In veel gevallen giftig Duits cadeau.
  • Na de oorlog werden deze bunkers dan ook automatisch opnieuw eigendom van wie er origineel eigenaar van was voor de opeising gezien zij daar nooit voor onteigend waren.
  • Zeer zelden zijn daar na de oorlog van Belgische kant schadevergoedingen voor betaald omdat de aanwezigheid van de structuren soms wel meer dan storend was voor de originele eigenaars of omdat de structuren interessant waren om over te nemen als Belgische bunkers naar de toekomst toe (is zelden gebeurd voor alle duidelijkheid)
  • Het stond de eigenaars dan ook, zeker in de beginperiode na WOI, vrij daar mee te doen wat hij wou, al was afbreken zelden een optie omdat daar zeker op die momenten de middelen niet toe bestonden.
  • De bunker maakt deel uit van de Nieuwe Hazegraspolderdijk en zal dus allicht wel staatseigendom zijn.

Luchtfoto 1971 www.geopunt.be

Oude luchtfoto uit 1971 van de zone waar deze bunker staat. Deze bunker dient gezocht rechts van het kruispuntje waar de Dijkgraafstraat aansluit bij de dijk. Men ziet het bunkertje zeker niet meer liggen op deze foto. De resolutie van de foto is sowieso te klein om hier vlot de bunkers op te zien. Bijkomend is hij ook op zijn dak nog eens bedekt met grond en graszoden.

Een meer actuele luchtfoto kan gezien worden als ondergrond van bovenstaande kadasterschets.

Localisatie van de bunker op de bunkerlinie:
  • Het betreft een structuur op de voorlinie van de Hollandstellung, kortbij de Nederlandse grens dus.
  • Deze bunker is te beschouwen als de 3e van 9 structuren die allen deel uitmaken van het "Stützpunkt Wilhelm".

Functie van de bunker op de linie (link met eventueel andere structuren)

  • Een ruim manschappenverblijf in de dijk.
  • De observatiegaten naar het achterland kijken uit in de richting van de bunker KH M 33 die allicht een bunker was met signaallampen en op die manier kon informatie doorspelen van en naar de commandopost op de Hazegrasstraat 85.
Structuur van het bunkertje:
  • 2 toegangen, een tussengang en 1 grote bunkerkamer

Bouwplannen horende bij deze bunker

Grondplan

Dit is een vrij algemeen grondplannetje van dit type van structuren. Er liggen hier kortbij elkaar 2 gelijkaardige bunkers. De tekening van de nissen in de bunkerkamer zal zeker niet volledig kloppen. De details zullen bij de foto's en de beschrijving hieronder mee besproken worden. (Schets: Boek De Hollandstellung van Knokke tot Antwerpen - Hans Sakkers)

Omschrijving van het bunkertje:

  • Het is alvast een bunker deel uitmakend van het gedeelte van de linie opgetrokken door de Duitse Marine. Voor meer details over de specifiek daarbij toegepaste bouwprincipes, zie deze link.
  • Dit impliceert in elk geval dat hij volledig als een monoliet ter plaatste gestorte gewapende betonnen structuur is opgetrokken.
  • We zien een grote manschappenruimte. Deze heeft 1 toegang, centraal vooraan in de kamer.
  • Daarna komt men in een gang met op de beide uiteindes een toegang.
  • Deze toegang heeft enkele trappen naar beneden zodat de bunker op zich, iets dieper in het maaiveld ingewerkt zit.
  • Opvallend in dit geval zijn 3 observatiegaten in de volle wand tussen de beide toegangen. Raar is dat deze kijken niet in de richting van waar de vijand zou verwacht kunnen worden maar in de richting van het achterland.
  • Ook het plafond van de bunker is uitgewerkt in ter plaatse gestort gewapend beton.
  • De dakstructuur zit mee in de dijk en is heden ook nog grotendeels bijkomend verborgen onder graszoden van de dijk.
  • De centrale toegang in de gang tot de bunkerkamer had origineel een aparte deur.
  • Ook de beide buitentoegangen waren origineel met deuren afgesloten .
  • Opvallend is ook dat zeker aan de zijkanten, sporen te zien zijn van waar ooit houten blokjes zaten in het beton van de zijwanden. Dit diende allicht om een houten skelet dat de bunker meer aan het zicht zal onttrokken hebben, aan te bevestigen. Mogelijks had het geheel eerder het uitzicht van een houten stal tegen de dijk.
  • Ook in de bunkerkamers ziet men duidelijk dat zowel wanden als plafond ooit met hout bekleed zijn geweest. Men ziet nog duidelijk houten latten (in dit geval tot tegen het plafond) in de wanden steken alsook houten blokjes in het massief gegoten plafond waartegen allicht dus houtskelet werd bevestigd.
Actuele toestand van deze bunker:
  • De bunker is vrij vlot bereikbaar en volledig vrij.
  • Alleen is hij sinds enkele jaren volledig afgesloten als vleermuizenverblijf door Natuurpunt.
  • Hierdoor kan je vanaf de buitenzijde voorlopig nog alleen een blik werpen in de gang volgend op de toegang voorbij de toegangstrapjes.
  • Hij verkeert voor de rest zeker nog in vrij goede staat.
  • De bunker is sinds enige jaren ingericht als vleermuizenverblijf.
Draagt de bunker nog sporen van strijd:
  • De structuur draagt zeker sporen van strijd. Alleen zijn deze sporen zeker niet altijd even duidelijk koppelbaar aan WOI of WOII.
  • Zo zijn er aan de buitenzijde op zowel de beide zijkanten alsook de zones rond de toegangen wel wat kogelinslagen zichtbaar.
  • Zeer opvallend zijn nabij de toegangsdeur in de tussengang, de sporen van een zware explosie. Je ziet hierdoor zeer duidelijk zware schade in de betonnen vloerplaat en de wand naast de toegangsdeur tot de bunkerkamer.
  • Wat nog veel meer opvalt, is dat deze explosie zo goed als gans het voorportaal door de druk heeft laten opvliegen.
  • Het beton van deze bunkers is zeker niet zo extreem gewapend en op die manier dus niet zo bestendig tegen trekkrachten.
  • Het is alsof gans de bovenstructuur hier opgelicht is geweest en dan opnieuw naar beneden gekomen.
  • Als je heden de bunker ziet, is het alsof de bovenstructuur er gescheiden met een voeg, op ligt.
  • Meest opvallend is hierbij de voorgevel (de wand tussen de beide toegangen). Deze is letterlijk zeker een 10 tal cm naar buiten geduwd aan de bovenzijde tegen het plafond. Dit valt aan de binnenzijde zeer goed op als je er eens nauwer op let.
Anekdotes, leuke weetjes en verhalen direct koppelbaar aan dit bunkertje:
  • Een heel merkwaardige vaststelling is dat deze bunker een combinatie is van een typische structuur opgetrokken door de Duitse Marine en bouwmaterialen gebruikt door de Duitse Landmacht. Zo is de achterwand en een gedeelte van de twee zijwanden opgetrokken in de prefab-betonstenen waar de bunkers van de Duitse landmacht zijn mee opgetrokken.
  • Deze bunker is op dat gebied zeker uniek op de linie.
  • Het blijft vaak wel jammer dat dan zoals hier de bunker volledig definitief wordt afgesloten voor Jan en alleman, ook in periodes dat hij totaal niet gebruikt zal worden door vleermuizen. Dit lokt vandalisme om er ooit toch eens in te geraken uit, voor alle duidelijkheid.

Foto's van deze bunker

Oude foto's uit 1991 - Collectie Alain Van Geeteruyen

Deze oudere foto van deze bunker is terug te vinden in het boek over de Hollandstellung van Hans Sakkers. Allicht dateert hij ook ergens van rond 1990. (Foto: Collectie Hans Sakkers)

Ongeveer hetzelfde zicht anno 1991. (Foto: collectie Alain Van Geeteruyen)

De rechter zijkant. Je ziet dat de structuur toen nog volledig vrij toegankelijk was. ( Foto: Collectie Alain Van Geeteruyen)

Detail van de meest rechtse toegang. (Foto: Collectie Alain Van Geeteruyen)

De betonnen wand tussen de beide toegangen. Dieper tegen het maaiveld zie je de 3 observatie-openingen. (Foto: Collectie Alain Van Geeteruyen)

Detail van de meest linkse toegang. (Foto: Collectie Alain Van Geeteruyen)

Binnenzicht van de tussengang uit dezelfde periode. Gezien de bunker toen nog vrij toegankelijk was, lag hij er dus wel jammer genoeg rommeliger bij. (Foto: Collectie Alain Van Geeteruyen)

Eigen prospecties 2016 - 2017

Dit is het zicht die men heeft van vlak na deze bunker op de in de verte gelegen volgende grotere structuren van ditzelfde Stützpunkt Wilhelm.

Hier zie je duidelijk hoe kort de structuur is gelegen nabij de doorsteek van de Dijkgraafstraat doorheen de Nieuwe Hazegraspolderdijk.

Sinds de periode dat ik de structuur in 2016 een eerste keer bezocht, was deze aan de beide toegangen reeds afgesloten met betonijzernetten als vleermuizenverblijf.

Altijd een beetje jammer natuurlijk dat dit vandalisme zal blijven uitlokken om structuren als deze toch eens te kunnen bezoeken. Op de huidige manier staan dergelijke structuren permanent zonder uitzondering afgesloten.

Hier zie je duidelijk de linker zijkant. Let op de kleine holtes in het beton, waar ooit dus houten blokjes zullen gezeten hebben om allicht een soort camouflagekader aan te bevestigen. Allicht was hij dus ooit bekleed met een houten skelet of riet om hem zo weinig mogelijk als bunker te laten opvallen op de rand van het veld, tegen de dijk.

Dezelfde voorzijde van de andere kant gezien.

Ook hier op deze rechter zijkant zie je dus gelijkaardige kleine uitsparingen alsook enkele projectielinslagen.

De bunker vanaf de bovenzijde van de dijk.

Detail van de linker toegang. Men heeft dus in de netten een kleine uitsparing gemaakt. Let op want u zo naar binnen wringen is uiterst pijnlijk en in feite niet doenbaar... De foto's hier getoond zijn zeker niet genomen door mij zo naar binnen te murwen.

Een blik naar binnen door deze toegang. Op de achtergrond een opening naar de bunkerkamer. Zeer raar is dat dit gewoon aflopend is naar binnen. Ook aan de andere zijde zit een gelijkaardige opening in dezelfde wand. Allicht waren dit dynamiteergaten om in nood de bunker te kunnen opblazen. Zo zou men verhinderen dat hij nog vlot herbruikbaar zou zijn door voor hen vijandelijke troepen.

Identiek beeld van de rechter toegang.

Gelijkaardig een blik naar binnen. Opnieuw zo een dynamiteergat naar de bunkerkamer alsook een sterfputje in de toegang.

Het zicht die men heeft vanaf de binnenzijde van de bunker. Voor alle duidelijkheid, hij is dus betreden zonder iets te beschadigen (en zonder letsels).

Detail van deze toegang aan de bovenzijde. Merk op hoe de wand hier dus door een explosie ooit is opgeligt en zelfs een kleine 10 cm scheef geduwd naar buiten.

De andere zijde van de toegang met hetzelfde aspect zeer dudelijk zichtbaar.

Globale blik op de tussengang. Hier zie je heel duidelijk hoe scheef de wand op uw rechter kant staat.

Nis op de zijkant van de rechter toegang. Ook nog een detail van een toe gegooide sterfput.

Detail van de voorwand met de 3 observatiegaten.

Detail van het middenste observatiegat dat duidelijk smaller wordt naar de buitenzijde. Het zou nog bruikbaar zijn als een schietgat voor bv een geweer naar het binnenland maar dan ontbreekt mij het nut.

Dezelfde observatiegaten zoals ze als het gras niet te hoog staat, nog te zien zijn tegen het maaiveld.

Een blik in de tussengang in de andere richting.

Detail van de toegang tot de eigenlijke bunkerkamer.

De betonnen vloer juist voor de toegang tot de bunkerkamer. Hier zie je schade van een zwaar ontploft explosief of explosieven. Er is geen schrapnelschade maar wel heel wat schade door de ontstane drukgolf.

De bunkerkamer links achter de toegang

De linker achterhoek. Je ziet duidelijk de achterwand en een gedeelte van de zijwanden in prefab-betonblokken waarmee ook de Hollandstellung werd opgetrokken vanaf Strobrugge Maldegem tot in Vrasene. De rest van de bunker is opgetrokken in ter plaatse gestort gewapend beton.

Achterwand met een nis voor een bunkerkachel.

Detail van de nis voor de kachel

De rechter achterzijde van de kamer.

Ventillatienis uitgewerkt in de achterwand in het plafond. In dit geval is deze geknikt en dus niet rechtstreeks binnen kijkend in de bunker.

Detail van de kop van deze ventillatiebuis, waarin duidelijk een gresbuis zit verwerkt.

Nogmaals de linker zijkant met duidelijk de scheiding van betonstenen en gewapend beton. Ook zie je duidelijk, blijkbaar wel stoppend aan de betonstenen, latten ingewerkt in het beton voor het bevestigen van houten wandpanelen. Ook in het plafond zitten houten blokjes om dus een houten plafond te kunnen ophangen tegen het beton.

Terugblik op de toegang. Centraal onderaan tegen de vloer, een dynamiteergat, vertrekkend in de tussengang.

Een gelijkaardige blik.

Detail van een dynamiteergat.

Specifieke bijkomende interessante bronnen:
Vorige: KH M 04
Volgende: KH M 07